Ορθοπαιδική ή Ορθοπεδική; Ποιος είναι ο πιο σωστός τρόπος γραφής;

Ορθοπαιδική ή Ορθοπεδική; Ποιος είναι ο πιο σωστός τρόπος γραφής;

Σε μια εποχή που η ιατρική επιστήμη εξελίσσεται ραγδαία, τα ερωτήματα που αφορούν όχι μόνο το περιεχόμενο αλλά και τη μορφή της επικοινωνίας μας αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Ένα τέτοιο ερώτημα —που απασχολεί γιατρούς, γλωσσολόγους, ασθενείς αλλά και εκπαιδευτικούς— είναι: Ποια είναι η σωστή γραφή; Ορθοπαιδική ή Ορθοπεδική;

Αν και η διαφορά αφορά μία μόνο συλλαβή, οι απόψεις διίστανται και οι ρίζες της σύγχυσης είναι βαθύτερες απ’ όσο φαίνεται.

Η ιστορική προέλευση της λέξης

Ο όρος “Ορθοπαιδική” εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1741 στο έργο του Γάλλου ιατρού Nicolas Andry, με τίτλο L’Orthopédie. Η λέξη είναι σύνθετη, προερχόμενη από τις ελληνικές λέξεις:

• Ορθός = ίσιος, σωστός

• Παῖς (παιδός) = παιδί

Ο όρος, λοιπόν, αναφερόταν αρχικά στη διόρθωση σκελετικών προβλημάτων στα παιδιά. Η “ορθοπαιδική” ως ιατρική ειδικότητα είχε παιδιατρική στόχευση, κάτι που αποτυπώνεται ακόμα και στο εξώφυλλο του βιβλίου του Andry, το οποίο απεικονίζει ένα νεαρό δέντρο δεμένο σε πάσσαλο — ως σύμβολο της διόρθωσης της ανάπτυξης.

Η εξέλιξη της ειδικότητας

Με την πάροδο των αιώνων, η ορθοπαιδική επεκτάθηκε: από παιδιά σε ενήλικες, από παραμορφώσεις σε τραυματισμούς, σε χειρουργικές τεχνικές, σε τεχνολογία, ρομποτική, αποκατάσταση κ.λπ.

Η αλλαγή στο αντικείμενο συνοδεύτηκε σε πολλές χώρες και από αλλαγή στον τρόπο γραφής. Στη γαλλική, αγγλική και γερμανική, η λέξη γράφεται συνήθως ως orthopédie / orthopedics / Orthopädie.

Και η ελληνική γλώσσα;

Εδώ βρίσκεται η ουσία της διαφωνίας. Στην ελληνική γλώσσα, η λέξη θα έπρεπε να παραμείνει “Ορθοπαιδική” — αφού το δεύτερο συνθετικό είναι το “παῖς”. Όμως, καθώς η ειδικότητα έγινε γνωστή κυρίως μέσω δυτικών πηγών, η λέξη πέρασε στα ελληνικά και ως “Ορθοπεδική”, με το δεύτερο συνθετικό να μοιάζει με το “πέδη” (δέσιμο, περιορισμός) ή να αποδίδεται απλοποιημένα.

Τι λέει η επίσημη ορολογία στην Ελλάδα;

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματολογίας (ΕΕΧΟΤ), η ορθή γραφή είναι “Ορθοπαιδική”, με “αι”.

Επιπλέον, η Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, καθώς και πολλά δημόσια νοσοκομεία, χρησιμοποιούν συστηματικά τον όρο “Ορθοπαιδική Χειρουργική”.

Η λέξη είναι εγγεγραμμένη στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών) ως “Ορθοπαιδική”, με παραπομπή στην αρχαία λέξη “παῖς”.

Τι λέει η καθομιλουμένη και τα ΜΜΕ;

Ωστόσο, στην καθημερινότητα, πολλοί χρησιμοποιούν τον όρο “Ορθοπεδική”. Είναι ευκολότερος στην προφορά, πιο απλός οπτικά και ακολουθεί τον τύπο “πεδός” όπως σε άλλες λέξεις (π.χ. πεδίατρος — λανθασμένο αντί για παιδίατρος).

Ακόμη και τα ΜΜΕ και πολλές ιατρικές ιστοσελίδες χρησιμοποιούν και τις δύο μορφές, συχνά αδιάκριτα. Η χρήση αυτή έχει νομιμοποιήσει σε κάποιο βαθμό τον πιο απλοποιημένο τύπο.

Τελικά ποιος τύπος είναι σωστός;

Από γλωσσολογικής και επιστημονικής άποψης, η “Ορθοπαιδική” είναι η σωστή γραφή:

• Παραπέμπει στην παιδική ηλικία, που αποτέλεσε το ιστορικό σημείο εκκίνησης της ειδικότητας.

• Είναι η μορφή που χρησιμοποιείται σε επίσημα κείμενα και τίτλους σπουδών.

Η “Ορθοπεδική” θεωρείται λανθασμένη ή ανορθόγραφη, αν και έχει γίνει ανεκτή στον προφορικό λόγο και στον τύπο.

Ένα ζήτημα ταυτότητας

Για τους επαγγελματίες υγείας, το πώς γράφεται η ειδικότητά τους δεν είναι τυπικό ζήτημα. Είναι θέμα επιστημονικής ακρίβειας, αλλά και σεβασμού στην ιστορία του επαγγέλματος.

Η χρήση της σωστής γραφής μπορεί να φαίνεται λεπτομέρεια, αλλά δείχνει γλωσσική συνείδηση και επαγγελματισμό. Όπως σεβόμαστε τη σωστή χρήση του όρου “νευρολόγος” ή “καρδιοχειρουργική”, έτσι και η “Ορθοπαιδική” αξίζει την ακριβή γραφή της.

Βιβλιογραφικές παραπομπές:

1. Nicolas Andry, L’Orthopédie ou l’art de prévenir et de corriger dans les enfants les difformités du corps, 1741

2. Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών: http://www.greek-language.gr

3. ΕΕΧΟΤ – Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματολογίας: https://www.eexot.gr

4. Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ – Τομέας Ορθοπαιδικής: https://www.med.uoa.gr

Συμπέρασμα

Ορθοπαιδική ή Ορθοπεδική; Αν και και οι δύο εκδοχές κυκλοφορούν, η σωστή, επιστημονική και ιστορικά τεκμηριωμένη μορφή είναι η Ορθοπαιδική.

Η συνέπεια στη γλώσσα είναι πράξη σεβασμού προς τον εαυτό μας, την επιστήμη μας και τον άνθρωπο απέναντί μας.
Ας τη διατηρήσουμε ζωντανή — όπως και την ουσία της επιστήμης μας: την αποκατάσταση της ορθότητας.